दुइ सिआन (Du Siyan) Purkhauti katha (kudmali lok-katha )
You are currently viewing दुइ सिआन (Du Siyan) Purkhauti katha (kudmali lok-katha )

  

5. दुइ सिआन (Du Siyan)
पुरखउती कथा (कुड़माली लोककथा )


Purkhauti katha (kudmali lok-katha )

‘दुइ सिआन’ कुड़मालि भासा कर एक पुरखउति कथा | हेकेइक । इटांइ दुइ गअ सिआन माने चउछालि दिमाग कर गलफअ आहेइक । दुइअ चउछालि दिमागे कनह कम नाइ । एक उनिस तअ दसर बिस। एक दसराके ठकइते केउ आर कम नाइ । एखरा करेइ लेइ दुइ सिआन कहल गेल आहेइक ।

दुइ गांउए दुइ गअ सिआन लक रहत । दुइ दुइ गांउ कर रहत तेंइ अतेक जाना चिनहाप निहिं रहलेइक । एक सिआन कर नाम ‘ठेलुआ’ तअ दसर सिआन कर नाम ‘गुलुआ’ रहल । दुइअ गरिब लक रहल । ठेलुआंइ घिउ कर बेपार करिके घार परिबार चालाइ हेल आर गुलुआंइ सना कर बेपार करे हेल ।

एक दिल ठेलुआंइ बेपारे चउछालि करेक खातिर घिउ कर भाजन भित गबर भरि देल आर उपरले घिउ लेसि देइके चिकनाई देल । मुड़े कुमके लेइ

घिउ लेइ ले, घिउ लेइ ले….

कहि कहिके एक गांउ ले दसर गांउ जाइ लागल । डहरे आरे पाउअल बेटि छउआ सभे पुछल केसन दर आहउ घिउएक । तखन ठेलुआं जबाब देइक

ए बाछा ! केउ जदि जमा लेताक, ता हेले दुइ पेइसा कमेइ देबइ । एसन खुचरा एक आद पउआ निहिं बेजब कहिके दसर गांउ जाइ लागल। गांउ टाक परे एक बिरहद बड़अ डांगा माने टांइड़ पाउआलेइक । टांइड़ टाके ‘भातार मारा टांइड़’ नाम रहलेइक । अकर बादे फेइर एक गांउ अकर नाम ‘लबराडिह’ हेकल ।

हेनअ संजउगे सेइ ‘लबराडिह’ गांउ ले एक दसर सिआर ‘गुलुआ’ आउए हेल। गुलुआ हुं एक टा कुमे नदिक बालि भरिके उपर टांइ बेंगि पितर गुड़ा गिला चेढ़ाइ सना निअर चमकाइके लेगे हेल। केउ जदि बअका बुड़बक पाउआतेइक हले हामर नाफाइ नाफा । तेंइ सना ले गउ, सना ले गउ… । कहि कहि गांउ टा पाइर करि आउअल मेनतुक केउ आर सना लिएक नाम चरचा निहिं करलेथिक आर ना तअ केउ डहरे सनाक दाम दरिए पुछलउथिक ।

तखन सेइ भातार मारा टाइड़ टा डेगिके पाइर हेउए हेल । जखांइ दुइअ सिआन कर देखा देखि हेलेइक । दुइ एक दसरा सुधिलेइक किना बेबपार कर अहस? आर कतेक दाम दरि राखल आहास ?

गुलुआंइ जबाब देल – खांटि सना कर दादा केउ लेले मलानेइ देबइ ।फेइर ठेलुआंइ जबाब देइक हामर तअ खांटि घिउ हेकेइक भाइ, हामरअ अहेइ आसा आहेइक जे जदि केउ ताक ले त मलानेइ देबइ ।

तखन दुइअ सिआने मने मने संचल जदि हामराइ एक दसर कर जिनिस लेइ लिए ताह हेले आरअ बेचे लाइ जाइ निहिं हेतेइक । आर फेइर मुले मुलेइ पाउआतेइक । तखन अखरा एक दसराक कुमे के अदला बदलि करिके आपन – आपन मुड़े अलगाइके आपन आपन घार आउला । ठेलुआ कर घार ‘जबराडिह ‘ गांउए रहलेइ तेंइ उ चांड़ेइ पहंचल । एसनेइ गुलुआ कर घार ‘लबराडिह’ माहान रहल तेंइ रिचिक देरि ले पहंचल ।



ठुलुआ घार पहचिके आपन बहु (सनामनि) के हांकालेइ | सुनअहस, सनामनि ! तं चांड़े घार ले बाहरांड, आबगा सना कुम टाके घार भितरे राखि दिहिं । काइलहेइ तर गड़ ले मुड़ तक सनाक गहनाइ झबराइ देबअ, कहिके बांध सिनान नाहान करे गेल आर घुरि आइके झिकि नुड़िके कि आरम ले सुतल ।


एसनेइ गुलुआ घार पहचिके अकर बहु (निमनि) के हांकालेइक – सुनअहस निमनि! ले ले एहे कुम टाके घारेक भितरे चांड़े करि राखि दिहिं, इटांइ खांटि घिउ आहेइक, कहिके बांध दिगे सिनान नाहान करे गेल आर घुरि आइके खाइलाइ बसल ।


अकर बहुंइ दाइल, भात सभेइ खाइ लाइ देलेइक आर आनल घिउ दिए लाइ भुलि गेलि । तखन गुलुआंइ कहल – खाँटि घिउ आने तत्र किना भेका निअर डाढ़ाइ देखअहस ? तखन निमनिंइ कहलेइ – अह, हउ ! रहा रहा, भुलि गेलिए, तुरतेइ आनि देइ हन ।


तखन अकर बहुंइ घिउएक कुम टा एक टुकु आनि भातेक थारि टांइ देलेइक । गुलुआंइ रागाइके कहलेइ – बाप रे बाप! साला, एक कुम घिउए एक दसना आनइस ।


एतना सुनेक चटांइ निमनि कर राग ढुकलेइक आर खिसाइके कुम टांइ हांथ डुबाइके अकर थारिंइ देइ देलेइक । मेनतुक घिउएक महक आर सउआद तअ गबर गबर लागे हेलेइक तखन रागेक दापे भातेक थारिटा निमनि कर उपर फेंकि देलेइक । आर कहल हेइ ले तंइए खांइ । तखन निमनि हुं रागिके घिउएक गउटे कुमि के आनि आंगनाइ पटकि देलेइक ना गबर छिटाइ गेलेइक तखन गुलुआंइ बुझल ठेलुआंइ मके दागा देल ।


हेंदे ठेलुआउ दागा पाउअल । एके गहना गढ़ाइएक खातिर कुम के भांगलेइक तअ नदिक बालि बाहराल । तखन अखरा एक दसराके खिस करला आर कहला काइलहेइ आइके बुझाबेइक । दसर दिन अखरा खजा खजि करेक खातिर बाहराला ना सेइ भातार मारा टांइड़े दुइअ देखा। अखरा एक दसराके

आरअ किना कहता अखरा तअ निजेइ चालाक बने खजे हेला। तखन अखरा सलह करला जदि हामरा दुइअ मिलिके कनह बेपार करब हेले बड़अ नाफा हेतेइक ।

एहे संचि बुझिके दुइअ चलल ना डहरे पाउअल एक खरबरि नदि । नदि टाक पासेइ एक छटअ मटअ गांउ नाम । रहलेइ ‘राजाटांड़’ । काहे ना सेइ गांउ टांइ एक राजा रहल । मेनतुक एखन राजा निहिं रहल खालि रहल नदि धारिइ बनाइल अकर माटिक ढिप टा, जेठिन अके तपल रहथिक । किछु चउछालि दिमाग लागाइके एक गरखिआ जाकर नाम ‘रेंचुआ’ हेकल । अकर ठिन ले दुइअ सिआन सभे अकर सउब बेउरा | लेल । अखरा पाता लागाला जे राजाक एक टि बेटि जाकर बिहा हेल आहेइक, मेनतुक दुइ बेटा कुंअरेइ आहात ।

तखन ठेलुआंइ कहलेइ – गुलुआ तके मइ एहे राजाक ठिप टाक पासेइ तपि देइह आर निकास लिएक खातिर एक फुकरा राखइ हे जेसन मइ कहब तेसनेइ तंइ करबे। आर कहि ठेलुआ राजाक बेटाक घार दिगे जाइ लागल। ना डहरे एक गाधा बेचइआ लक संग देखा हेल । ठेलुआंइ अके गाध बेचेक कारन पुछलेइक । तखन अंइ कहलेइक – रिचिक टाकाक टाने बेइहे । ठेलुआंइ दाम दरि करल आर 100 टाका कर ठाइने 3 कुड़िइ नि मानेक कारन 4 कुड़ि टाका देके किनल ।

एहे गाधा के लेइके ठेलुआ राजाक घार गेल, उहां जाइ अकर बेटाले राजाक खबर पाति लेल परे आपन संचल कथा सुनाल – तर बापे मर ठिन ले 1000 टाका लेल रहइ । तबे से तअ आर नाइ तबे आर किना करे हेतेइक ? एखन राजा रिनेक कारअने बेइकुंठे पाइराइ निहिं पारइस, मइ इटा सपनाइ पाउअल आहिए, तंइ किना कहअहस? रिनेक कथा सुनि राजाक बेटांइ कहल हामराक तअ अथाह धान! फेइर केसेके रिन लेल, हामर तअ बिसास नि लेहेइक ।

तखन ठेलुआंइ कहल इटा कनह बड़ कथा निहिं लागेइक । जदि अंड टाका निहिं लेलाहेइ ता हेले अकर परान छुटि गेलाहेइक आर जदि राजा बाबुइ रिन लेल आहेइक, तअ अकर जबाब तपल दिपा टांइ पाउबे । इटा तअ समझ समझ कर फेर हेकेइक । तबे तर बिचार एक

बार ढिप टांइ जाइ देखें । राजाक बेटाक नाम राजदिप रहलेइक । कहल अनुजांइ अखरा दुइअ राजाक तपल ढिपेक पास आउअल । हिंदे ठेलुआ आर गुलुआ कर बात आगुए तइ रहलेइक । ठेलुआक कहल कथाक अनुजांइ राजाक बेटांइ पुछलेइक, बाप! तंइ किना काकरअ ठिन धार लेल रहले ? तखन गुलुआंइ राजाक राउए कहलेइक, हां बेटा ! मानला गांउएक फालना लक ठिन 1000 टाका लेलाइहे । उ हामर चेला रहल आर मर तखन हटाइत दरकार पड़लेइक तखन उ बेचारांइ जिबन भरेक कामाइल टाका टा राजा कहिके देइ देल, मेनतुक मइ अके बांचि रहइतके आर घुराइ निहिं पारल । हामर तअ बेजांइ धन आहेइक, तबे तंइ बेटा जेटाइ करबे। टाकाटा घुराइ देले हामर नरक जाउआ निहिं तेइक आर मइ बेइकुंठे बास हेतेइक ।

तखन राजाक बेटांइ ठेलुआके सेइ टाका टा घुराइ देलेइक । मेनतुक टाका तअ रुपाक रहल तेंइ बहइते भारि । तखन गाधाक पिठे लादाइके जाइ लागल। ठेलुआंइ अतेक रुपाक टाका पाइके लभ आइ गेलेइक आर ठेलुआ दसर डहरे घार जाइ लागल। अंइ सचल गुलुआ आपनेइ उठिके घार जाताइ । किछु दुर गेल परे जखन थकल तखन एक गाइछ तरे गाधाके बांधिके रिचिक आलिस लागलेइक एसन करिके उ घुमाइ गेल ।

हिंदे देरि देखि गुलुआ निजेइ उठिके ठेलुआके खजइत खजइत ठेलुआ आर अकर गाधाके देखल । तखन अंइ आरअ अके ना जागाइके चुपे चुपेइ गाधाके खलि आरअ दसर डहरे जाइ लागल। एहे डहरे एक जुता दकान पाउअल उठिन ले गुलुआंइ एक झाइल माने बड़अ पारा नउतुन जुता किनल आर किछु धुर गेल परे एक टा जुता गिराइ देलेइक आर आगुआई गेल ।

हिंदे ठेलुआ करअ घुम भांगलेइक आर उहां गाधा ना टाका पाइके मने मने बुझल गुलुआ आउअल साइअद अंड मके चाइल करल आहाइ । तखन ठेलुआंइ गुलुआके खजे बाहराल । खजइत खजइत किछु दुर बादे एक नउतुन जुता जेटा नेगा गड़ेक रहल पाउअल। मेनतुक उटा उठाल नाइ । फेइर आगु दिगे बाढ़ल ना देहिना गड़ेक जुताउ पाउअल ।


तखन घुरि नेगा गड़ेक जुताके आने लाइ गेल एसन माहान रिचिक देरि हेलेइक |

हिंदे तातके गुलुआ गाधा आर टाका लेइके घार पहंचि गेल आर अंइ आपन बहु ‘निमनि’ के कहलेइक, ‘जदि मके ठेलुआ खजे आउताक ता हेले अके कहबेसिक अखरा तअ हाउ के एक दिन कनह दसर गांउ गेल आहात अरा फेइर कबे घुरि आउता अकर कन ठेकान नाइ ।’

ठेलुआउ खजइत खजइत गुलुआ कर घार पहंचल आर अकर बहुके सुधिआलेइक, गुलुआ घार आउअल आहाइ ? तखन अकर बहुइ ना माहान जबाब देलेइक । सेइ बेरांड गुलुआ सेइ गांउ करेइ एक सुखल कुंआ कर खखसा माहान लुकाइ रहल । हुआंइ अके खाइए पहंचाइ देल तेल अकर बहुंइ । सेइ बेरांइ गाधाउ चेरिके घार आउअल । तखन ठेलुआंइ बुझि गेल, गुलुआ अबइसअ घार आउअल आहाइ । 1 देखिअ केतेक खुन बाहारे रहताइ । अंइ गुलुआ कर घारेइ निंगसा करिके रहल । तखन अकर बहुके देखइस ना गुलुआ कर खातिर भात तिअन पहुंचाइ देहेइक । तखन अकर पिछा करल ना देखल अकर बहु सेइ कुंआ धाइर जाइके खाना दे हेइक।

दसर दिन ठेलुआंइ गुलुआके अकर बहुक पाराइ जनहाइर | सातु आर मरचइ सानिके डउले भरि कुंआ टांइ नाभाइ देलेइक । तखन गुलुआइ एसन खाइएक समान देखिके खिसिआइके कहल, साला एतना कामाइके आनल उ सउब माटि हेइ गेलेइक किना? जे मके जनहाइर सातु आनि देले? तखन ठेलुआंइ जेनिक राउए कहलेइक, दे टाका टा काहां | के राखल आहिआ। मर ठिन जेतना रहलेइक जहाइल आहिए। तखन फेइर गुलुआंइ रागाइके कलह, हाड़का टाइ तअ आहेइक पाइबे निहिं करअहस । आचछा घुरि आउअल कहिके ठेलुआ गुलुआ कर घार घुरि आउअल आर सुतेक निंगसांइ खाइट टांइ अलढाल । तातके फेइर निमनि गुलुआ कर खातिर भात लेइके कुंआ गेल। हिंदे बतर पाइके । ठेलुआंइ हाड़का सहित मुंड़े उठाइके पाराल ।

घार जाइके ठेलुआंड आपन बहु सनामनि के कहलेइक ले राख रुपाक टाका गिला । तबे जदि गुलुआ मके खजे लाइ


आउताइ त कहि देबसिक उ तअ आर नेखेइक । मइ | चुपचाप मरल पारा, टाकाक संगे ढापाइके रहब आर तं दमे कांदबे कि मइ मरि गेल आहिए ।

हिंदे गुलुआक बहु निमनि कुंआ पहंचिके भात देल तखन अंइ निमनि के कहलेइक, एसनेइ भालअ मंदअ । खाइएक जिनिस आनबे तबे ना? आर तंइ टाटकाइ जनहाइर । सातु आर मरचइ लेइके आनलले । तखन निमनिंइ कहलेइ । मइ तअ एसन जिनिस लेइके कबहुं निहिं आउअल । तखन गुलुआंइ बुझि गेल इटा हइ ना हइ ठेलुआ करेइ कनह चाइल हेकेइक । तखन गुलुआ घार आइके देखल तअ टाका बरा नाइ । तखन गुलुआ ठेलुआ कर घार जाइके देखल ना अकर बहु दमेइ कांदइ साहि । अकर बहुंइ कहलि जे ठेलुआ आर | नाइ अखरा गंगा पाउला । सेइ समइ सांझ बेरा हेउएत । रहइक । तखन गुलुआंइ संचल उ तअ मर संगि हेकल तअ एकर गतिबिधि मइए करबइ । कहिके गुलुआंइ ठेलुआके पिठे लादलेइक आर नदि धाइर तपे लाइ लेगल आर गाढ़ा कड़े लागल। सांझ बेरा कर समइ रहलेइक, गाढ़ा कड़इत कड़इत – कड़इत टुएक मुहआंधरा हेइ गेल रहलेइक ।

सेइ समइए किछु चर डाकाइत करेक खातिर सेइ डहरे | जा हेला । चरेक राउ साउ सुनिके गुलुआ डराइ गेल आर पासेक एक गाइछे चेढ़ि गेल। हिंद चर सउबे देखल जे एक मुरदार उलटल आहेइक । तखन चर सउभे मुरदार के आरदास करला, जदि आइज हामराक जातरा बनतेइक ता हेले एक पकेट धुपबाति गाड़िके घार जाब आर जदि डाकाइते जातरा । निहिं बनतेइक तअ आइके तर सउब दांत भांगि दे । । कहिके चर सब चलि गेला । हिंदे किछु चर सभेक जातरा ! बा बनलेइक मेनतुक किछु गिला नाइ । तातके गुलुआ गाइछ ले नाभिके मुरदार के तपेक उपाइ करे हेल ना तातके चर सउब घुरला । तखन डरे फेइर गुलुआ सेइ गाइछे चेढ़ल । हिंदे जातरा बनल चर गिलांइ मुरदारके धुप धुना देलथिक । आर जाखराक जातरा निहिं बनलेइक अखरा रागि खेपाइके । दांत भांगे लाइ आगु बाढ़े लागला ।

एहे सब दुर ले देखिके गुलुआंई भाभइस जदि मके देखता हेले चर मकउ मरा देता । एसन डराइके अंइ गाइछ ले धड़ाम करिके गिरल । धड़ाम कर आउआइज सुनि चरे भाभला भुत बाहरालेइक । तखन भुतेक डरे सउब चर चरि करल धन धान के छाड़िके मार पाराला ।


तखन मरल भेंसे रहल ठेलुआंइ गुलुआके कहलेइक, तंइ हामर लेउ चालाक हेकिस एखन तंइ ना रहले मर मरन | रहलेइक । देख दुइअ चालाकेक संग देखा हेलेइक । चाल | एबार दुइअ झने एहे चरेक लुटल धन के आधा आधा बांटि | लिअ आर तंइ मर दांत भांगाले बांचाउले तेंइ रिचिक बेसिए । ले । आर पेहिलेक ठकल टाका टाउ आधा ले बेसि ले । एसने करि दुइअ आपन आपन घार चलि गेला । आर आपन आपन घार गिरहसथि चेलाइ लागला ।


एहे डुल दुइ सिआन केहनि माहान दुइ गअ चउछालि | दार माने छलकपटेक चालाक बेपारि रहला । दुइअ कर देखा | एक दसराके ठकेक खातिर हेल मेनतुक सेंसेक काले | मिलन हेलेइक धन धान ले ।


Leave a Reply