ब्रिटिशकालीन भारत की प्रमुख संस्थाएँ एवं संगठन
संस्था/संगठन | संस्थापक | वर्ष |
एशियाटिक सोसायटी ऑफ बंगाल,कलकत्ता | विलियम जोंस | 1784 |
कलकत्ता मदरसा,कलकत्ता | वारेन हेस्टिंग्स | 1780 |
हिंदू कॉलेज (कलकता) | डेविड हेयर एवं राजा राममोहन राय | 1817 |
धर्म सभा,कलकत्ता | राधाकांत देव | 1830 |
वेथुन स्कुल,कलकत्ता | जे.ई.डा. वेथुन | 1849 |
भारतीय सुधार संघ,कलकत्ता | 1870 | |
संस्कृत कॉलेज,बनारस | जोनाथन डंकन | 1791 |
आत्मीय सभा,बंगाल | राजा राममोहन राय | 1815 |
यंग बंगाल,बंगाल | हेनरी विवियन डेरोजियो | |
ब्रह्मा समाज .बंगाल | राजा राममोहन राय | 1828 |
लंडहोल्डर्स सोसायटी,बंगाल | द्वारकानाथ टैगोर | 1838 |
रहनुमाई मजद्यासन सभा,बंबई | एस.एस. बंगाली, दादाभाई नौरोजी | 1851 |
संगत सभा | केशवचंद्र सेन | |
राधास्वामी आंदोलन,आगरा | स्वामीजी महाराज | 1861 |
प्रार्थना सभा,महाराष्ट्र | महादेव गोविंद रानाडे, आत्माराम पांडुरंग | 1867 |
देवबंद स्कूल (देवबंद),उत्तर प्रदेश | मुहम्मद कासिम ननौतवी, रशीद अहमद गंगोही | 1866 |
पूना सार्वजनिक सभा,महाराष्ट्र | महादेव गोविंद रानाडे, | 1870 |
सत्यशोधक समाज,पुणे | ज्योतिबा फूले | 1873 |
आर्य समाज,बंबई | दयानंद सरस्वती | 1875 |
थियोसोफिकल सोसायटी,न्यूयॉर्क अड्यार (मद्रास) | कर्नल हेनरी ऑल्काट एवं मैडम पेट्रोवना ब्लावात्स्की | 1875-82 |
मोहम्मडन एंग्लो-ओरिएंटल कॉलेज,अलीगढ़ | सर सैय्यद अहमद खाँ | 1875 |
दक्कन एजुकेशन सोसायटी,पुणे | विष्णु शास्त्री चिपलूणकर, तिलक, गोपाल गणेश आगरकर तथा महादेव बल्लाल नामजोशी | 1884 |
सेवा सदन,बंबई | बी.एम. मालाबारी | 1885 |
देव समाज,लाहौर | शिवनारायण अग्निहोत्री | 1887 |
अहमदिया आंदोलन ,गुरुदासपुर (पंजाब) | मिर्ज़ा गुलाम अहमद | 1889 |
श्री नारायण धर्म परिपालन योगम्,केरल | श्रीनारायण गुरु, डॉ. पाल्पू | 1903 |
अभिनव भारत | वी.डी. सावरकर | 1904 |
दि सर्वेट्स ऑफ इंडियन सोसायटी,पुणे (महाराष्ट्र) | गोपालकृष्ण गोखले | 1905 |
भारत स्त्री मंडल,इलाहाबाद
| सरलाबाई देवी चौधरानी | 1910 |
जस्टिस पार्टी,मद्रास | सी.एन. मुदलियार, टी.एम. नायर, पी. त्यागराया चेट्टी | 1916-17 |
विश्व भारती,शांति निकेतन (बीरभूम जिला, पश्चिम बंगाल) | रवींद्रनाथ टैगोर | 1921 |